Dự án thủy lợi lớn nhất Nghệ An vẫn chưa được gỡ vướng

Sáng 6/7, phát biểu thảo luận tại kỳ họp thứ 14 của HĐND tỉnh Nghệ An, đại biểu Võ Thị Minh Sinh đề cập đến những giải pháp xử lý vướng mắc của dự án hồ Bản Mồng - công trình thủy lợi lớn nhất Nghệ An. Bà Sinh hỏi khi nào có thể giao đất tái định cư cho người dân, bao giờ dự án hoàn thiện?

Ông Phùng Thành Vinh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Nghệ An, cho biết hồ Bản Mồng được Chính phủ cho chủ trương đầu tư từ năm 2006, năm 2009 Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phê duyệt dự án với tổng mức đầu tư hơn 3.700 tỷ đồng. Đến năm 2011, do kinh tế khó khăn, không cân đối đủ vốn nên công trình phải dừng và năm 2017 mới tiếp tục.

Dự án có 4 hợp phần, phần đập chính, thủy điện, bồi thường giải phóng mặt bằng, kênh mương. Trong đó, hợp phần giải phóng mặt bằng được giao cho tỉnh Nghệ An. Từ năm 2009 đến nay, tỉnh đã bồi thường, giải phóng mặt bằng được 672 ha, kinh phí 574 tỷ đồng.

Hồi tháng 7/2022, cùng đoàn công tác khảo sát hồ Bản Mồng, Thủ tướng Phạm Minh Chính nói một trong những nguyên nhân dẫn tới dự án kéo dài, không đúng tiến độ, gây lãng phí là do việc phân bổ vốn đầu tư công dàn trải, manh mún, không trọng tâm. Thực tiễn lại đặt ra bài toán khoảng trống về pháp lý liên quan tới Luật Đầu tư công, nên ông giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chủ trì, phối hợp cùng Bộ Tư pháp, Văn phòng Chính phủ và Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát các quy định, báo cáo Thường trực Chính phủ xem xét phương án xử lý.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nghệ An, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sau đó có tham mưu, bố trí vốn cho giai đoạn 2021-2025 là 1.850 tỷ đồng. Tuy nhiên, có vướng mắc là năm 2006 dự án Bản Mồng chỉ có thông báo chủ trương đầu tư, song luật mới quy định phải có quyết định chủ trương đầu tư.

Ngoài ra, tổng vốn 3.700 tỷ đồng được bố trí đến nay đã sử dụng hết, giờ tăng thêm vốn do trượt giá và một số chính sách thay đổi nên tổng mức tăng. Hiện nhà chức trách phải xác định lại tổng mức đầu tư. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã tham mưu với Chính phủ họp, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì điều chỉnh tổng mức đầu tư.

"Đến khi điều chỉnh tổng mức đầu tư xong và giao về cho tỉnh thì mới có thể tổ chức thực hiện các bước tiếp theo. Thời gian cũng rất gấp, tỉnh đang đề nghị làm dự án từ năm 2023 đến 2026, giai đoạn này Nghệ An được bố trí thêm 993 tỷ đồng vốn bồi thường giải phóng mặt bằng. Do vậy khi nào bố trí được vốn thì triển khai tiếp", ông Vinh nói.

Dự án hồ thủy lợi Bản Mồng xây dựng trên thượng nguồn sông Hiếu thuộc xã Yên Hợp, Quỳ Hợp (Nghệ An). Lòng hồ rộng 25 km2, chủ yếu nằm tại huyện Quỳ Châu (Nghệ An) và một phần thuộc huyện Như Xuân (Thanh Hóa), sức chứa 225 triệu m3 nước. Dự án khởi công năm 2009, song giai đoạn 2011-2016 bị tạm dừng.

Bản Mồng là công trình đại thủy nông lớn nhất Nghệ An, cấp nước tưới cho gần 19.000 ha ven sông Hiếu, cấp nước cho sông Cả về mùa cạn với lưu lượng khoảng 22 m3/s và cho công nghiệp dân sinh, chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản. Ngoài ra, công trình còn tham gia kết hợp phát điện với công suất 45MW, cải tạo môi trường, giảm một phần lũ cho vùng hạ du sông Hiếu.

Ban đầu, tiến độ hoàn thành hồ thủy lợi Bản Mồng là năm 2015. Tính từ lúc phê duyệt vào năm 2009, đến nay các chế độ, chính sách, định mức, đơn giá, cũng như khối lượng phải đền bù, giải phóng mặt bằng có nhiều thay đổi. Vì vậy việc bồi thường, hỗ trợ tái định cư cho hàng trăm hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án vẫn chưa thể thực hiện. Việc này dẫn đến nhiều hệ lụy, người dân chưa thể ổn định cuộc sống, các công trình giao thông, trường học, trạm xá... không được đầu tư do thuộc diện di dời.