'Cần tìm lại quy hoạch cũ'

GS.TS Vũ Trọng Hồng - nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT, Chủ tịch Hội thủy lợi Việt Nam cho báo Đất Việt biết thông tin trên vào sáng ngày 23/2 xung quanh xôn xao vụ trạm bơm tiêu 258 tỷ đồng đặt ở chỗ quanh năm không ngập úng.

"Thứ nhất, nguyên tắc về trạm bơm tiêu bao giờ cũng phải đặt ở nơi thấp nhất để nước tự chảy về. Nếu như chọn địa hình không phù hợp thì khi bơm sẽ có những cánh đồng không thể tiêu hết nước được.

Hiện nay cũng có những trạm bơm được thiết kế không thể tiêu hết được do trước khi làm họ không để ý đến địa hình mà thường chọn chỗ đặt nền móng dễ thi công nhất. Thứ 2, trạm bơm tiêu phải nằm trong hệ thống được quy hoạch", GS.TS Vũ Trọng Hồng nói.

Theo GS Hồng, một trạm bơm có tổng mức kinh phí hơn 258 tỷ đồng là quá lớn. Trước đây, theo quy định đối với kinh phí lớn như trên chỉ được phép đầu tư những trạm bơm nằm trong quy hoạch của Bộ.

"Vì vậy, tôi cho rằng, Bộ NN&PTNT cần phải cử cán bộ quy hoạch tưới tiêu hay những bộ phận chuyên nghiên cứu về thủy lợi vùng Đồng bằng Bắc Bộ, trung du để xem xét lại quy hoạch trước đó, vạch đến đâu và đoạn nào chưa quy hoạch được.

Tuy nhiên, gần đây tôi nhận thấy rằng, nhiều tỉnh khi được phép của Chính phủ có thể vay vốn và tự làm nên họ chỉ cần xin ý kiến của Bộ, còn quy hoạch theo dõi họ lại không đề cập đến.

Đối với tỉnh Phú Thọ, tôi chắc họ chỉ quen làm vùng trên cao, trong khi quy hoạch tiêu nước khó hơn tưới nước vì quy hoạch tưới nước thì người ta chỉ cần làm kênh từ trên cao dần xuống là tưới được, trong khi đó tiêu nước thì phải làm ở vị trí ngược lại từ dưới lên, nằm lọt thỏm phía dưới mới được chứ cao thì không thể tiêu được.

Về mặt kỹ thuật tuy có phức tạp nhưng quan trọng nhất vẫn là phải có quy hoạch, trong khi đó quy hoạch của tỉnh thường là không được làm kỹ lắm.

Theo tôi được biết, hiện nay nhiều cơ quan nhà nước liên quan đến lĩnh vực thủy lợi, trước khi làm thường không hỏi lại những cán bộ trước đây đã từng làm mà chỉ sử dụng những cán bộ đang làm việc nên đã gây ra những hậu quả không đáng có", GS Hồng chia sẻ thêm.

Chính bởi vậy, theo vị GS này, cần phải trở lại bài toán quy hoạch, tìm lại quy hoạch đã có từ trước để xem ai đã lập và tìm những cán bộ đã từng phụ trách việc này để mời họ đến xem xét xem nên có hướng xử lý thế nào nếu xảy ra vấn đề chưa tưới tiêu được hết nước.

"Trạm bơm tiêu mà đặt ở vị trí cao là không phù hợp. Hơn nữa, lại chọn vị trí lâu nay không bị ngập úng để thiết kế trạm bơm tiêu là hoàn toàn sai quy hoạch. Nguyên tắc của bơm tiêu là phải tiêu được hết những chỗ thấp nhất", GS Hồng nhấn mạnh.

Còn một vấn đề nữa mà vị GS này nhắc tới đó là nguồn gốc thiết bị của máy bơm. Khi máy bơm có sự cố thì chưa vội cho rằng là do quy hoạch đất đai không đúng bởi còn phải xem lại thiết bị máy bơm. Nếu như thiết bị máy bơm được mua của Ấn Độ thì cũng cần phải xem xét xem có phù hợp với điều kiện ở Việt Nam hay không.

"Kinh nghiệm của tôi cho thấy là thép của Ấn Độ, Trung Quốc đều không tốt bằng luyện thép của Đức. Trước đây tôi đã từng mua thiết bị máy bơm của Ấn Độ nhưng được một vài năm là phải thay đổi ngay vì nó không còn phù hợp và đến bây giờ một số máy bơm đó đã bị hỏng", GS Hồng cho biết thêm.

Trạm bơm tiêu Bình Bộ luôn trong tình trạng không có nước để bơm tiêu. Ảnh: Lao động

Vướng thủ tục

Cũng trao đổi với PV về thông tin trạm bơm tiêu Bình Bộ (huyện Phù Ninh, tỉnh Phú Thọ) được khởi công 5 năm nhưng mới chạy được 72 giờ, lãnh đạo UBND tỉnh Phú Thọ cho rằng, do trạm bơm chưa làm xong nên số giờ đó mới chỉ là chạy thử.

"Trạm bơm đã làm xong đâu mà đi vào vận hành. Hiện chúng tôi cũng đang sốt ruột, muốn làm cho xong để đưa trạm bơm vào vận hành", lãnh đạo UBND tỉnh Phú Thọ cho biết thêm.

Cũng theo vị lãnh đạo này, trạm bơm tiêu Bình Bộ vẫn chưa được hoàn thành do vướng từ vốn vay của Chính phủ Ấn Độ. Nói tóm lại là thủ tục chưa xong nên tỉnh Phú Thọ đang đề nghị Chính phủ và các Bộ ngành xem xét hướng giải quyết.

Theo thông tin trên báo Lao Động, ông Nguyễn Hùng Sơn, Chủ tịch – Giám đốc Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi Phú Thọ, đơn vị được giao vận hành trạm bơm tiêu Bình Bộ cho biết, trạm bơm tiêu Bình Bộ mới chỉ vận hành được 72 giờ và vận hành theo quy trình chạy thử thiết bị chứ chưa bơm tiêu.

"Sau khi nhận bàn giao, dự án vẫn đang trong quá trình chạy thử thiết bị, để xem có lỗi nào cần khắc phục hay không. Còn về chức năng của trạm bơm này chỉ tiêu úng chứ không tưới" - ông Sơn xác nhận.

Trước đó, theo phản ánh của người dân địa phương, lâu nay trạm bơm gần như không hoạt động.

Ông Hoàng Tường (61 tuổi, ở khu 3, xã Bình Phú) cho hay: "Tôi cũng không hiểu xây cái trạm bơm quá nhiều tiền này để làm gì. Cái chúng tôi cần phải là cái bơm có thể bơm nước từ sông vào ruộng, chứ không phải từ ruộng ra sông. Bây giờ dân đang rất cần nước thì không có.

Suốt mấy mươi năm qua, tôi chỉ chứng kiến một lần duy nhất khu vực này ngập sâu là đợt vỡ đê những năm 1986.

Còn lại, khu đất vốn nằm ở địa hình cao, rất hiếm khi bị ngập. Trong trường hợp ngập, nước cũng chỉ lấp xấp. Với chiếc cống cũ đã có trước đây (giờ nằm lọt thỏm trong khuôn viên trạm bơm -PV) hoàn toàn đủ cho nhu cầu tiêu nước. Chỉ cần mở cống ra là nước chảy ra sông hết."

Vẻ ngoài có phần rêu phong, cũ kỹ so với tuổi đời của trạm bơm tiêu Bình Bộ. Ảnh: Lao động

Cũng theo ông Tường, ông từng chứng kiến trạm bơm chạy 1-2 lần, nhưng trớ trêu ở chỗ, muốn có nước để chạy máy bơm, người ta phải đóng chiếc cống cũ lại để giữ nước dồn lên. Nước dồn lên thì mới có nước để bơm tiêu thoát ra.

Còn ông Hà Kế Tài - Chủ tịch UBND xã Bình Phú, huyện Phù Ninh cũng cho biết, trên địa bàn từ nhiều năm nay không xảy ra tình trạng ngập úng.

Theo ông Tài, dù đặt trên địa bàn xã nhưng thẩm quyền quản lý và điều hành trạm bơm tiêu Bình Bộ thuộc cấp trên.

Thùy Dung